วิธีการเก็บตัวอย่างซีรั่ม

1. เตรียมอุปกรณ์ในการเจาะเก็บเลือดให้พร้อม กรณีขนาดเข็มและกระบอกฉีดยา ควรเลือกให้เหมาะสมกับขนาด หรือน้ำหนักตัวของสัตว์ กรณีของไก่น้ำหนักประมาณ 1 กิโลกรัม จะใช้เข็มฉีดยาขนาด 23 ยาว 1 นิ้ว และกระบอกฉีดยาขนาด 3-5 มิลลิลิตร โดยปริมาณเลือดที่เก็บเท่ากับร้อยละ 1 ของน้ำหนักตัวที่มีหน่วยเป็นกรัม
2. จับบังคับสัตว์ให้อยู่ในสภาพที่พร้อมในการเจาะเก็บเลือด
3. เลือกตำแหน่งของหลอดเลือดที่จะทำการเจาะเก็บตัวอย่าง
4. ใช้สำลีชุดสารละลายแอลกอฮอล์เข้มข้นร้อยละ 70 เช็ดทำความสะอาดบริเวณตำแหน่งที่จะทำการเจาะเก็บเลือด
5. ค่อยสอดเข็มเข้าสู่หลอดเลือดที่กำหนด และดูดเก็บตัวอย่างเลือดตามปริมาณที่กำหนดไว้ หรือให้เพียงพอต่อการปฏิบัติงานในขั้นตอนต่อไป ทำการห้ามเลือดโดยใช้สำลีแห้งที่ผ่านการฆ่าเชื้อกดทับบริเวณที่เจาะเก็บเลือด
6. ค่อย ๆ ถ่ายเลือดจากกระบอกฉีดยา ลงในอุปกรณ์เก็บเลือดที่ไม่ได้ใส่สารป้องกันการจับตัวเป็นลิ่มเลือด และปล่อยไว้ที่อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 4–6 ชั่วโมง สังเกตการเกิดลิ่มเลือดและซีรัม กรณีไม่ประสงค์จะแยกเก็บซีรัม สามารถเก็บตัวอย่างเลือดในขั้นนี้ที่อุณหภูมิ 4 องศาเซลเซียส เป็นเวลาไม่เกิน 8 ชั่วโมง
7. ทำการแยกเก็บซีรัม โดยการถ่ายส่วนของซีรัมในหลอดพลาสติกขนาด 1.5 มิลลิลิตร และมีฝาปิดสนิท จากนั้นนำไปปั่นเหวี่ยง 2,000–3,000 รอบต่อนาที เป็นเวลา 10–20 นาที เพื่อให้เม็ดเลือดตกตะกอนก่อน จากนั้นแยกเก็บซีรัมเก็บในหลอดพลาสติกขนาด 1.5 มิลลิลิตรชิ้นใหม่
8. การแยกเก็บตัวอย่างซีรัม โดยใช้ปิเปตค่อย ๆ ดูดเก็บตัวอย่างซีรัม ระวังการสัมผัสกับตะกอนเม็ดเลือดแดง จนเกิดการฟุ้งของเลือดปะปนในซีรัม จากนั้นกรอกข้อมูลระบุตัวอย่างหชัดเจน หากไม่ประสงค์ใช้ซีรัมในทางห้องปฏิบัติต่อเนื่อง ควรเก็บตัวอย่างซีรัมไว้ที่อุณหภูมิ -80 องศาเซลเซียส จะเป็นการช่วยรักษาสภาพและคุณภาพของตัวอย่างซีรัม

ลักษณะของซีรั่มที่มีคุณภาพ

• ปริมาณเพียงพอสำหรับการตรวจ (อย่างน้อย 1–5 มิลลิลิตร)
• ไม่มีเม็ดเลือดปนหรือเม็ดเลือดแดงแตก (หากแตก ซีรั่มจะมีสีแดง)
• ซีรั่มคุณภาพดีควรใส เหลว สีเหลืองอ่อน ไม่มีกลิ่น และปราศจากสิ่งแปลกปลอม
• ซีรั่มคุณภาพไม่ดีจะขุ่น เหนียว หนืด เป็นวุ้น มีสีแดงหรือแดงเข้ม มีกลิ่นผิดปกติ หรือมีสิ่งแปลกปลอมและตะกอน ซึ่งส่งผลกระทบต่อการตรวจ
• ภาชนะบรรจุต้องติดชื่อหรือหมายเลขตัวอย่างชัดเจน ใช้ปากกาหมึกกันน้ำและเทปกันความชื้นเพื่อป้องกันการลบเลือน
• ระบุข้อมูลเจ้าของ ประวัติสัตว์ และหมายเลขตรงกับหลอดเก็บ

ข้อควรระวังในการเก็บและดูแลซีรั่ม

1. หลีกเลี่ยงการให้เลือดหรือซีรั่มสัมผัสแสงแดด
2. เม็ดเลือดแดงแตกมีผลกระทบโดยตรงต่อการตรวจ
3. หลังเจาะเลือด ควรทิ้งไว้ที่อุณหภูมิห้องไม่น้อยกว่า 4 ชั่วโมงเพื่อให้ซีรั่มแยกตัวจากเกล็ดเลือดได้มากที่สุด ไม่ควรนำเข้าตู้เย็นทันที
4. สาเหตุที่ทำให้เม็ดเลือดแดงแตก เช่น การดูดเลือดเร็วหรือแรงเกินไป การเก็บในที่ร้อน การแช่แข็งเลือดก่อนแยกซีรั่ม หรือการปนเปื้อนเชื้อแบคทีเรีย
5. ไม่ควรทิ้งเลือดไว้ในกระบอกฉีดยาเพื่อให้ตกตะกอน เพราะจะทำให้ขั้นตอนแยกซีรั่มยุ่งยากขึ้น

แหล่งอ้างอิง

ปฏิพร ฐาปนกุลศักดิ์. (ไม่ระบุปี). คู่มือการเก็บตัวอย่าง. สำนักงานปศุสัตว์เขต 5 กรมปศุสัตว์.
เข้าถึงจาก: https://pvlo-cmi.dld.go.th/webnew/images/doc/Public%20service/03.pdf